22 Ocak 1930 tarihinde Bakanlar Kurulu kararı ile Ankara da otobüs, minibüs ve elektrikli tramvay işletme yetkisi Belediye ye verilmiş, 1935 te Ankara Belediyesi Otobüs İdaresi kurularak, Sovyetler Birliği’ nden 100 adet otobüsün ithal edilmesiyle toplutaşımacılık hizmeti başlatılmıştır.

1944 yılında otobüs idaresi katma bütçeli hale getirilerek "Ankara Otobüs İşletmesi" adını almış ancak işletme gelişme olanağı bulamamıştır. Belediye Otobüs İşletmesi 1.1.1950 tarihinden itibaren Ankara Elektrik Havagazı ve Otobüs İşletmesi adını almış ve yönetim esnekliği kazanmıştır.

Başkent Ankara’nin, yarim yüzyilda karsilastigi çok hizli ve yogun kentlesme olgusu ulasim sorununu da beraberinde yasanmasina neden olmustur. Burada otobüsü, otobüs tasimaciligini ve kentiçi tasimaciligini Ankara Kenti özelinde ve çevresel bir takim faktörlerinde gelisimi ile birlikte ele alip incelemek gerekiyor. Kent formu ile kentiçi yolcu tasima hizmetlerinin gelisimi arasinda daima karsilikli iliskiler mevcuttur.

Ankara 1930’ larin 90 bin nüfuslu, toplam yolculuklarin yüzde 15’ inin araçli yolculuklar oldugu bir kentten 1998’ lerde yaklasik 4,5 milyon nüfuslu ve araçli yolculuklarin orani yüzde 90 a varan bir kentte geçis yapmistir. Bu 68 yillik geçis süreci içinde otobüs siyasi, ekonomik sosyo kültürel pek çok dis etkenin etkisi altinda zaman zaman hizli ve olumlu zaman zamansa oldukça yavas ve olumsuz bir gelisim çizgisi izlemistir. Bu süreç içinde hizla artan toplu tasim talebi ise ayni hizla örgütlenmeyen ve kaynaklari sinirli bir kamu girisimciligi tarafindan karsilanmaya çalisilmistir.

Bu noktadan hareketle 68 yillik panoramaya bir göz atalim. 1920’ li yillarda kale çerçevesinde 25 bin nüfuslu, yogun bir yerlesme olan Ankara, hem topografik özellikleri ve hem de büyüklügü bakimindan bir yayalar kenti olma özelligini gösteriyordu. Sadece istasyon ve kent çevresindeki baglara yönelen çok sinirli sayidaki araçli yolculuk talebi arabalarla karsilaniyordu. 1930’ larin basinda ise hizla artan Ankara’ nin nüfusu kentin Yenisehir ve Cebeci bölümlerine yayilmaya baslamis ve araçli yolculuk talebinde artislar gözlenmistir. Iste artan bu talebi o yillarda kapti-kaçti denilen küçük girisimcilerin otobüsleri ile karsilanmaya çalisilmaktaydi.

Bu otobüsler 12 toplu tasim hattinda belediye tarafindan belirlenen tarifeye göre Ulus merkezli olarak çalismistir. Bu yillarda kamunun kentiçi yolcu tasimasina katkisi hemen hemen hiç olmamistir denebilir. Bu dönemde tek kamu toplu tasimaciligi Ankara Kayas arasinda açilan 9 Km.lik banliyö hatti isletmesidir. Bu hat Cebeci, Mamak, Kayas bölgelerinin ulasabilirliligini arttirarak gelismeyi hizlandirmistir. Bu arada 22.11.1930 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararıyla otobüs, minibüs ve elektrikli tramvay isletme yetkisi belediye’ ye verilmis olmasina ragmen 1935, yilina kadar bu konuda bir girisim olmamistir.

Çünkü sehiriçi yolcu tasimaciliginin kamu destegi ile yapilacak olan ülkenin ekonomik ve idari sartlarinin iyi durumda olmasi gerekir. Ama bu yillarda bilindigi gibi tüm Dünya’ da yasanan ekonomik buhran, ülkemiz ekonomik sartlarini da olumsuz yönde etkilemistir. Ancak her türlü olumsuzluga karsin belediye ilk girisimini 1935 yilinda yapabilmis ve Ankara Belediyesi Otobüs Idaresi kurularak Sovyetler Birliginden 100 adet ZIS marka Otobüs ithal edilmistir. Iste bu imkandan yararlanarak ortalama 6 Km. uzunlukta 15 hatta hizmet veren otobüslere ek olarak özellikle otobüsün islemedigi hatlara kapti kaçtilar varligini korumaya devam etmistirler. 1935 Yilinda toplu tasimda talebin azligina karsin arz fazlaligi söz konusudur ve kent formunun etkisiyle araçli yolculuklarin toplam yolculuklar içinde payi yüzde 22’ yi geçmezken belediye otobüslerinin bu yolculuklardaki payi ise yüzde 60’ dir.

Bu sistem 1940 yilina kadar bir degisiklik geçirmeden islerligini korumustur. Ancak bu yillarda baslayan ikinci Dünya savasi nedeniyle yasanan ithal zorluklari ve 1942 yilinda sadece 7 otobüsün alinisi, servise verilen otobüs sayisinda hizli düsüse sebep olmustur. Bu yillar toplu tasim arzindaki kitligin baslangici olmustur ama belediye araç arzini belli bir düzeyde tutabilmek için kamyonlara karoseri geçirterek yeni otobüsler yaptirma yoluna gitmistir. 1944 yilinda otobüs idaresi katma bütçeli hale getirilerek “Ankara Otobüs İşletmesi” adadını almış ancak işletme gelişme olanağı bulamamıştır. Bu dönemde sorunlarin asilmasi için küçük girisimcilerin buldugu çözüm “taksi-dolmus” uygulamasidir. Toplu tasim talebi daha az araçla daha çok yolcu tasinarak karsilanmaya çalisilmistir. Bu yillarda kamunun toplu tasimaciliktaki payi yüzde 70 düzeyindedir. 1946 ‘da alınan 19 otobüse karsilik bir yangin sonucu 18 otobüs hizmet disi kalmis, bu dar bogazda Ankara Umum Otomobilciler ve Soförler Dernegi düzenli taksi, dolmus hatti olusturma isteklerini Belediye’ ye kabul ettirmislerdir.

Böylece Ulus-Cebeci, Ulus-Sihhiye gibi kentin en yogun yerlesim yerlerine ilk dolmus hatlari konulmustur. 1947’de işletmeye alinan 10 otobüse ragmen bu yillarda kamunun tasimaciliktaki payi yüzde 50’ ye gerilemistir. Bu arada Ulus merkezli en islek hatlardaki dolmus tasimaciliginin payi ise yüzde 45’ e yükselmistir. Belediye Otobüs İşletmesi 1.1.1950 tarihinden itibaren Ankara Elektrik Havagazı ve Otobüs İşletmesi adını almış ve yönetim esnekliği kazanmıştır.

1950’ li yillarin ortalarina gelindiginde Türkiye ithalatini artirma olanagi bulmus ve bu da kamu ve özel girisimin araç kapasitesini artirmasina olanak vermistir. Bu dönemde EGO hatlarinin sayisi 28’ e, toplam ag ise 171 Km.’ ye yükselmis tasinan yolcu sayisi 2,7 kat artmis ancak kamunun payi yüzde 65’e çikabilmistir. Tasimaciliktaki kamunun payinin yeterli artmamasinin nedeni özel girisimcilerin bu yillarda araç parklarini genisletmeleri ve tasidiklari yolcu sayisini arttirmalaridir. 1950’ lerin ikinci yarisi ise dis ödemeler dengesindeki sikintilar nedeniyle araç artisinin kisitli oldugu yillardir. Buna karsin EGO’ nun hat sayisi 42’ ye, hat uzunlugu 273 Km.’ ye çikarken, EGO otobüsleri kentin yeni gelisen alanlarina hizmet vermeye baslamis, merkezi alanlari ise özel girisimcilere birakmistir.

Bu dönemde kamunun tasimaciliktaki payi yüzde 50’ nin altina düsmüstür. Bunlara kentin gelismesine paralel olarak Bakanliklar, Cebeci ve Samanpazari uçlu hatlarda eklenmistir. EGO’ nun özellikle kent merkezinde yetersiz kalmasi sonucu bu bölgelerde yeni küçük girisimcilik türleri dogmus, 11 yolcu tasiyan münibüs isleticileri 330 araçla 1952 yillarinda Bahçelievler-Dörtyol, Aydinlikevler-Çankaya hatlarinda çalismaya baslamislardir. 1960, 1968 yillari arasindaki dönem ise EGO araç parkinin ve hat sayisinin büyük ölçüde sabit kaldigi dönemdir. Tasinan yolcu sayisi azalmis, kamunun payi ise yüzde 30’ lara gerilemistir. Bunun nedenlerinden biride Türkiye’ de minibüs üretiminin baslamasi ve belediyenin çikardigi bir yönetmelikle minibüs hatlarini denetim altina alarak kontenjanlarini artirmasidir. Bu dönemde sunulan hizmetin siniflara göre farklilasmasi baslamistir.

Otobüs ve minibüsler düsük gelirli siniflara hizmet verirken, minibüslerin Gazi Mustafa Kemal Bulvari’na girislerinin yasaklanmasi sonucu ortaya çikan 7 kisilik steysin dolmuslar orta ve üst-orta gelir gruplari için bir seçenek olmustur. EGO, 1969 yilinda 140 adet yeni otobüs alimi yaparak araç parkini genisletmis olmasina karsin 1970’ li yillarin ilk yarisinda yeni alimlar sürdürülmemis ve servise verilen araç sayisinda artis saglanamamistir. Küçük girisimcilerin araç sayilari büyük ölçüde artmamis daha az araçla daha çok yolcu tasinarak talep karsilanmaya çalisilmistir. Bu arada önemle belirtilmesi gereken konu toplu tasimdaki yetersizlik ve kamu kuruluslarinin kent merkezinden uzakta yer seçmeleri bir baska kentiçi ulasim türünün dogmasina yol açmistir. Resmi kuruluslar kendi personelinin ulasimini saglamak için servis araçlari hizmete sokmus ve bu araçlarin sayisi hizla artmistir.

Böylece 1970’ lere gelindiginde kentiçi ulasiminda küçük girisimcilerin egemen oldugunu görüyoruz. 1974’ lü yillarda görülen en önemli gelismelerden biriside yerli otomobil fabrikalarinin üretime geçmesi ve kentiçi trafiginde hizla artan özel oto sayilaridir. Bu yillarda otobüs isletmesi Hipodrom Atölyesinde tamami Türk Mühendis ve isçilerinden olusan çalisma grubunun ortaya koydugu çabalarla ilk yerli otobüs imal edildi. 1969, 1977 yillari arasinda kamu tasimaciligi büyük ölçüde EGO tarafindan yürütülmekteydi. Bu yillarda araçli yolculuk talebi daha az sayida araçla daha çok yolcu tasinarak karsilanmaya çalisilmistir. Bunun sonucu Ankara’ da sabah ve aksam yolcu pik saatlerinin daha uzun zamana yayilmasina ve tabi ki kullanicilarin da zaman kayiplarina yol açmistir. 1977 sonrasi kamu tasimaciligi yeni atilimlara girismis, bu dönemde büyük sayida otobüs alinarak araç parki yenilenmis ve servise verilen araç sayisi artirilmaya çalisilmistir.

1984’ lü yillarda özellikle Macaristan’dan satin alinan Ikarus marka körüklü otobüsler servise verilmis, böylece kentiçi yolcu tasimaciliginda büyük bir rahatlama saglanmistir. Yine bu dönemde otobüslerde biletçi uygulamasi kaldirilarak tek tip ücret ve kumbara uygulamasi baslatilmis, Dikimevi-Besevler arasinda 5,3 Km.’ lik otobüs özel yolu hizmete açilmistir. Bu yillarda kamunun tasimaciliktaki payi yüzde 32’ ye yükselmis, EGO otobüs hatlarinin ortalama uzunlugu 20 Km.’ ye hat sayisi 88’ e çikmistir. 1980’ lerin basi, ekonomide alinan istikrar önlemlerin etkisiyle kamu tasimacilik gelisiminin durdugu yillar olmus, araç parki gelistirilememis, buna karsilik hat sayisi hizla artmaya devam etmistir. Yine bu yillarda pik saatlerde yolcu talebini karsilayabilmek amaciyla ekspres otobüs isletmesine geçilmistir.

Kamu servis araçlarinin hizla artan sayilarinin yani sira bu dönemin en önemli gelismesi özel halk otobüsleri’ nin 1982 yilinda kentiçi yolcu tasimaciligina katilmasidir. Bu dönemde steysin dolmuslarin kentsel trafik ve çevre kirliligi açisindan yarattigi olumsuzluklar nedeniyle tüm hatlarda kaldirilmasi karari uygulanarak ticari faaliyetleri kesin olarak yasaklanmistir. Bu sürede 11 kisilik minibüsler de yerini 14 kisilik daha büyük araçlara birakmistir. Minibüs dolmus tasimaciligindaki önemli bir gelisme merkezle konut alanlari arasindaki hatlarin yani sira çevre içindeki iki nokta arasinda yeni hatlarin ortaya çikmasidir. 1983’ de EGO 25’i ekspres 119’u normal olmak üzere 144 hatta hizmet vermekteydi. Yine bu dönemde kamu servis araçlarinin hizla artan sayilarinin yani sira artan nüfusun yolculuk talebini karsilayabilmek için ne belediye otobüsleri, ne halk otobüsleri, ne taksi dolmuslar, ne de minibüsler yeterli olmayinca taksi sayisinda ve tasimaciliginda büyük artislar gözlenmistir, ama bunlarin hiç biri Ankara’ daki toplu tasima yeterince cevap vermemistir.

Sayın Mehmet ALTINSOY toplu tasim konusunda çok ciddi bir adim olarak Metronun temelini, 1989 yilinda atmistir. Yap-Islet-Devret formülüyle baslayan metro yeni yönetim tarafindan anahtar teslimine çevrilerek yeniden temel atilmis ve metro insaati baslamistir. 1992 yılında eksoz dumanlarindan olusan hava kirliliginin önlenmesi amaciyla ODTÜ’ lü bilim adamlarinca otobüslerde yapilan degisiklerle 30 adet dogalgazla çalisan otobüs hizmete girmistir. 1993 yilina gelindiginde ise 32 hatta toplam 2134 minibüs dolmus, 17 hatta toplam 200 özel halk otobüsü kentiçi yolcu tasimaciligi yapmaktadir. EGO otobüslerinin toplu tasimaciliktaki payi ise yüzde 28,7’ dir. Bu arada EGO 1995 yılında çift katlı otobüsleri hizmete sokarak sehiriçi toplu tasimaciligina yeni bir boyut getirmis oldu.

Ankara’ daki kentiçi toplu tasimaciligi bu yarim yüzyili asan süreç içinde degerlendirecek olursak, Ankara, kentinin büyümesine paralel olarak nüfus artisindan daha hizli artan bir araçli yolculuk talebiyle karsi karsiya kalmistir. Toplu tasimadaki yetersizlik, gelisen otomotiv sanayi ve özel tasimaciligi destekleyen hükümet politikalarinin etkisiyle, hizla artan özel oto sahipliligi, toplam motorlu araç yolculuklari içinde özel tasimacilik payinin artmasina neden olmus ve son yillarda Ankara, trafik sorununun yogun olarak yasandigi bir kent durumuna gelmistir. 1996 Agustosun da hizmete giren hafif rayli toplu tasima sistemi Ankaray 8,7 Km hat uzunlugu ile Dikimevi-Asti arasinda günde 400 bine yakin Ankaralinin ulasimina çözüm getirmistir.

1998 yılına gelindiginde toplu tasimacilikta ilk defa otomatik ücret toplama sistemi hizmete geçirilmistir. 1997 tarihinde Kizilay-Batikent arasinda 14,5 Km.’ lik bir hatta hizmet vermeye baslayan agir rayli sistem Ankara Metro’ su ile günlük 716 bine yakin Ankara’ liya toplu tasima hizmeti verebilecek kapasitededir. Yine bu dönemde 40 hatta 400 adet Ö.T.A. (Özel Toplu Taşıma Aracı) ve 100 adet çift katli otobüs hizmete sunulmustur.

1999 yılında 70 Adet Körüklü 194 adet Solo (kisa) toplam 264 adet MERCEDES Marka otobüs alinmis ve ilk defa dijital filamalar bu otobüslerde kullanilmaya baslanmistir.
2001 yılında Ankaray, Metro ve Otobüs ücret toplama sistemleri entegre edilerek tüm toplu tasima türlerimizde tek tip ücret toplama belgesi kullanilmaya baslanmis ve ücretsiz transferli yolculuklar bu dönemde verilmeye baslanmistir.

2000’ li Yillarda Rayli sistemler ve Özel Halk Otobüsleri Özel araç sahipliliginin giderek artmasi Özel servis araçlari, kamu kuruluslari ile okullarin servis araçlari ile ulasimlarini sağaması Belediyenin yatirimlarini daha ziyade Rayli sistemler ile diger alanlara yönlendirmesi nedeniyle Otobüs filomuzun yas ortalamasi giderek yükselirken yasanan kriz nedeni ile otobüslerin bakim onarimlarinda kullanilan yedek malzemenin yeterince ve zamanında ikmal edilememesi vb. nedenlerden lastik tekerlekli ulasim araçlari ile tasidigimiz yolcu sayimiz da dikkate deger düşüşler yaşanmıştır.

Tüm olumsuzluklara ragmen Otobüs hizmetleri ikamesi tam anlamiyla olmayan ve vazgeçilemezligini sürdürdügünden kurumumuz otobüs filomuzu yenileme çalismalarini her zaman oldugu gibi sürdürmüstür.

5216 Sayılı Kanun kapsamında Ankara Büyükşehir Belediyesine katılan ilçe ve ilk kademe belediyeleri ile köy statüsü kaldirilarak mahalleye dönüştürülen yerlere; Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 10.08.2004 tarih ve 516 Sayılı Kararı gereğince Toplu Taşımacılık adına ciddi bir işlem yapılmamıştır.

2005 yılında 50 adet Dizel 400 adet doğal gazlı olmak üzere 450 adet otobüs alimi yapılmıştır.Otobüslerin teslim alınmasına 2006 yılında başlanmış ve Nisan/2007 de tamamı teslim alınarak hizmete sunulmuştur.

2006 yılında taşıt takip ve otomasyon sistemi çerçevesinde kurumumuza ait tüm araçların akaryakit ikmalinin yapilmasi için akaryakıt ikmali otomasyon sistemine geçilmiştir.

2007 yılında; Özel işletmecilere ait araçlardan sözleşme süresi dolanların toplu taşımacılıktan çekilmesi ile 1997 yılında 10 yıllık süre ile kiralanan hatlara kuruluşumuz otobüsleri ile hizmet verilmeye başlandı.

GÖREVLERİ