Sakarya Meydan Savaşı’nın Komuta ve Destek Merkezlerinden Cephe Hattına
MEHMETÇİK YOLU


Polatlı, Ankara’nın Eskişehir-Bursa, İzmir ve Antalya gibi büyük illerle bağlantısını sağlayan anayol üzerinde bulunduğu için defalarca içinden geçtiğimiz halde gezmeyi ihmal ettiğimiz bir ilçemiz. Halbuki ülkemizin kurtuluş serüveninin en önemli aşamalarından olan Sakarya Meydan Savaşı’na sahne olmuş birçok yer Polatlı ve çevresinde yer almaktadır. Polatlı her şeyden önce ulusumuzun Viyana kapılarında başlayan 400 yıllık geri çekilme sürecinin sona erdiği ve aynı zamanda 30 Ağustos’ta İzmir’de sona erecek bir büyük takibin başladığı yerdir.

Öte yandan, dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemizde de tematik rotalar giderek daha çok ilgi görmektedir. Dünyada “Mozart Yolu” ülkemizde “Hz.İbrahim Yolu” veya “Büyük İskender Yolu” bu rotalara örnek gösterilebilir. Polatlı ve çevresinde yapılan anıtlar ve açılan müzelerle; Ankara’nın yanı başında da böyle bir rota yavaş yavaş şekillenmeye başlamıştır, Sakarya Meydan Savaşı’nın komuta ve destek merkezlerinden cephe hattına doğru oluşmakta olan bu rotaya Türkiye’nin en yüksek Mehmetçik anıtında sona erdiği için “Mehmetçik Yolu” adını verebiliriz. Mehmetçik Yolu, aynı zamanda ulusumuz için en zor yılların yaşandığı ve top seslerinin Ankara’dan duyulduğu yerlerin adıdır. (İşgal kuvvetlerinin Ankara’ya uzaklığı 90, komuta ve destek merkezlerinin 40 km kadardır.)

Mehmetçik Yolu’nun başlangıcı Alagöz’de bulunan Başkomutanlık Karargah Müzesi ile Malıköy’de yeni açılan Malıköy Tren İstasyonu Müzesi’dir. Daha sonra Polatlı merkezinde bulunan Sakarya Şehitliği ile Sakarya Şehitleri Anıtı’nı gezeceğiz. Rotamızın sonunda cephe hattına gideceğiz ve gezimiz düşmandan geri alınan ilk yerler olan Duatepe ve Kartaltepe’de sona erecek.

Atatürk’ün, Sakarya Meydan Savaşı’nda başkomutanlık karargahı olarak kullandığı ve savaşı planlayıp yönettiği, Türkoğlu Ali Ağa’ya ait iki katlı çiftlik evi bugün Alagöz Karargah Müzesi olarak ziyaret edilebilmektedir. Ankara’ya 36, anayola 4 km uzaklıktaki Alagöz köyünde bulunan müze Anıtkabir Komutanlığı’na bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Atatürk’e ait orijinal eşyaların sergilendiği müzede fotoğraf çekimine izin verilmiyor.

İkinci durağımız Malıköy Tren İstasyonu 2008 yılı içinde Genelkurmay Başkanlığı ve Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü işbirliği ile müze olarak düzenlenmiştir. Sakarya Savaşı’nda revir, lojistik destek mekezi ve askeri uçak pisti olarak kullanılan istasyon binası ve eklerinde o yıllardan kalan çeşitli eşyalar sergilenmektedir. Ayrıca bahçede bulunan bir lokomotif ve iki uçak da oldukça ilgi çekmektedir. Malıköy Tren İstasyonu müzesi mevki olarak Alagöz köyünün tam karşı tarafında ve anayoldan 6 km içerdedir.

Savaşın nerede yönetildiğini ve nereden desteklendiğini gördükten sonra cephe hattına yönelebiliriz. Yolculuğumuza Eskişehir yönünde devam ederken içinden geçeceğimiz Polatlı’da görmemiz gereken iki yer var. Önce ilçe merkezinde yer alan ve savaşta hayatını kaybeden 5713 şehidin mezarlarının bulunduğu Polatlı Şehitliği’ni daha sonra da Şehitler Kaşı Tepesi’nde yapılan Sakarya Şahitleri Anıtı’nı görelim. Ankara Eskişehir yolundan da görülebilen ve heykeltıraş Haluk Tezonar’ın eseri dev anıtın (22 gün ve 22 gece süren savaşı simgeleyen) iki sıralı 21 sütunu arasındaki merdivenler önce dik ve (çıkış zor) ve sütunlar kısa iken, üst kotlara doğru (lehimize dönen savaşa paralel olarak) merdivenler rahatlamakta, sütunlar yükselmektedir.

Cephe hattına gelince, kuşkusuz savaşın kaderinin değiştiği yer Duatepe’dir. Tesadüfen bu muharebenin tanığı olan Halide Edip Adıvar, Türk’ün Ateşle İmtihanı’nda şöyle anlatıyor.”Mustafa Kemal Paşa’nın muharebeyi idare ettiği siperlere girdiğimde; -Gelin hanımefendi harbediyoruz, Dua Tepe’ye hücum ediyoruz- dedi. Biraz sonra Dua Tepe alınmıştı. Üstünde bir tek Türk Askeri’nin güneşin altında, elinde bayrakla ayakta durduğunu gördüm. İşte o an, Türk’ün makus talihinin artık değiştiğini hissettim.” Polatlı Eskişehir yolundan 5,5 km kadar içerde olan Duatepe’nin zirvesini heykeltıraş Metin Yurdanur’un eseri görkemli bir anıt taçlandırıyor. Atatürk’ün silah arkadaşları İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak ile birlikte Türk kadınını temsilen Halide Edip Adıvar’ın da canlandırıldığı heykelin yanında savaşı dürbünüyle izleyen bir Atatürk figürü daha yer alıyor.

Atatürk’ün dürbünüyle baktığı tarafta yer alan Kartaltepe de savaşın önemli aşamalarına sahne olmuş bir yer. Bugün üzerinde Türkiye’nin en yüksek Mehmetçik Anıtı kabul edilen ve heykeltıraş Sait Rüstem tarafından yapılan dev bir anıt bulunuyor. Yoldan 4 km içerde ve yapımı devam eden hızlı tren hattına ait bir tünelin tam üzerinde bulunan ve düşmana dur diyen Türk askerini simgeleyen anıt 32 metre yüksekliği ile anayoldan da görülebiliyor. Bu anıtın hemen yanında yaptırılmak üzere Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü tarafından projelendirilen ve temeli atılmış olan Kartaltepe Sakarya Savaşı Panorama Müzesi gerçekleştiğinde Mehmetçik Yolu fiziksel olarak da tamamlanmış olacaktır.